ΓΙΟΧΑΝ ΒΟΛΦΓΚΑΝΓΚ ΦΟΝ ΓΚΑΙΤΕ : Στην Λειψία ήρθε σε επαφή με το έντονο ελληνικό στοιχείο της πόλης. Ως φίλος των Ελλήνων και της Ελλάδας αφιέρωσε πολλά έργα του στην Ελληνική Αρχαιότητα....Το 1806 παντρεύτηκε την Κριστιάνε Βούλπιους, με την οποία είχε ήδη από το έτος 1789 ένα γιο, τον Αουγκούστ φον Γκαίτε, τον οποίον γαλούχησε με τα φιλελληνικά του ιδεώδη και που αργότερα παντρεύτηκε την επίσης φιλελληνίδα Οθέλλεια φον Γκαίτε....Οι τελευταίες του λέξεις ήταν: "Φως,περισσότερο φως"

Ο Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε (Johann Wolfgang Goethe, Φρανκφούρτη, 28 Αυγούστου 1749 – Βαϊμάρη, 22 Μαρτίου 1832) ήταν παγκοσμίου αναστήματος Γερμανός ποιητής, μυθιστοριογράφος, δραματουργός, θεωρητικός της Τέχνης και επιστήμονας.

Βιογραφία

Η οικογένεια του ήταν μια από τις πιο εύπορες στη Φρανκφούρτη και του προσέφερε πολλές δυνατότητες μόρφωσης. Σε ηλικία 15 χρονών έγραψε τα πρώτα του ποιήματα, τα οποία στη συνέχεια κατέστρεψε. Το 1765 ξεκίνησε σπουδές Νομικής στη Λειψία κατόπιν επιθυμίας του πατέρα του. Παράλληλα με τις σπουδές του ασχολήθηκε με τις εικαστικές τέχνες. Στην Λειψία ήρθε σε επαφή με το έντονο ελληνικό στοιχείο της πόλης. Ως φίλος των Ελλήνων και της Ελλάδας αφιέρωσε πολλά έργα του στην Ελληνική Αρχαιότητα.

Το 1769 αρρώστησε και επέστρεψε στη Φρανκφούρτη. Την ίδια περίοδο άρχισε να ανακαλύπτει μέσα του και τον ήρωά του Φάουστ. Το 1770 ολοκλήρωσε τις σπουδές Νομικής και παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα Ιατρικής, Χημείας και Βοτανικής. Επέστρεψε στη Φρανκφούρτη και ασχολήθηκε με τη δικηγορία. Το 1774, συγκλονισμένος από την αυτοκτονία ενός φίλου του, έγραψε Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου, ένα μυθιστόρημα που λάτρεψε ο Ναπολέων Α΄ και έγινε λάβαρο του ηθικού και πνευματικού κινήματος. Η Βαϊμάρη υπήρξε σημαντικός σταθμός στη σταδιοδρομία του Γκαίτε, καθώς είχε αναλάβει εκεί καθήκοντα Υπουργού του Δούκα της. Ένα από τα σημαντικότερα έργα του Γκαίτε είναι το Ταξίδι στην Ιταλία, το οποίο έγραψε κατά τη διαμονή του στη νότια Ιταλία. Μέχρι το 1805 είχε στενή επαφή και φιλία με τον Σίλλερ και μια βαθιά φιλία αναπτύχθηκε μεταξύ των δύο ανδρών.

Το 1806 παντρεύτηκε την Κριστιάνε Βούλπιους, με την οποία είχε ήδη από το έτος 1789 ένα γιο, τον Αουγκούστ φον Γκαίτε, τον οποίον γαλούχησε με τα φιλελληνικά του ιδεώδη και που αργότερα παντρεύτηκε την επίσης φιλελληνίδα Οθέλλεια φον Γκαίτε.

Ο Φάουστ, το δημιούργημα ολόκληρης της ζωής του, ολοκληρώθηκε με τον δεύτερο τόμο ένα χρόνο πριν το θάνατο του, το 1832 στη Βαϊμάρη.Οι τελευταίες του λέξεις ήταν: "Φως,περισσότερο φως" Γερμανικά: "Mehr Licht!".

Έργογραφία και ελληνικές μεταφράσεις

• 1773: "Prometheus" (Προμηθέας), ποίημα

—μτφ. Κωνσταντίνος Τσάτσος ("Νέα Εστία" 1982 Α')

• 1773: Götz von Berlichingen (Γκετς φον Μπέρλιχίνγκεν), δράμα

—μτφ. Άρης Δικταίος (εκδ. "Γ.Παπαδημητρίου")

• 1774: Die Leiden des jungen Werthers (Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου), μυθιστόρημα

—μτφ. Μίνα Ζωγράφου (εκδ. "Κοροντζή-Ράπτη")

• 1774: "Der König in Thule" (Ο βασιλιάς της Θούλης), ποίημα
• 1775: Stella (Στέλλα), τραγωδία
• 1782: "Der Erlkönig" (Ο βασιλιάς των ξωτικών), ποίημα

—μτφ. Γεωργίου Βιζυηνού

• 1787: Iphigenia auf Tauris (Ιφιγένεια εν Ταύροις), δράμα

—μτφ. Κώστας Χατζόπουλος (εκδ. "Ελευθερουδάκης")

• 1788: Egmont ( Έγκμοντ), δράμα
• 1790: Versuch die Metamorphose der Pflanzen zu erklären (Προσπάθεια εξήγησης της μεταμόρφωσης των φυτών), επιστημονική πραγματεία
• 1790: Torquato Tasso (Τορκουάτο Τάσσο), δράμα

—μτφ. Άρης Δικταίος (εκδ. "Γ.Παπαδημητρίου")

• 1790: Römische Elegien (Ρωμαϊκές ελεγείες), ποίηση

—μτφ. Βασίλης Λαζανάς (εκδ.;, 1972)

—μτφ. Κυριάκος Γ. Σαμέλης (εκδ. "Διώνη", Αθήνα 2010)

• 1794: Reineke Fuchs (Ράινέκε Φουκς), μύθος
• 1795–96 Die Xenien (Τα Ξένια), συλλογή επιγραμμάτων (σε συνεργασία με τον Σίλλερ)
• 1796: Wilhelm Meisters Lehrjahre (Τα χρόνια της μαθητείας του Βίλελμ Μάιστερ), μυθιστόρημα

—μτφ. Τούλα Σιέτη & Τ.Τανούλας (εκδ. "Κανάκης")

• 1797: "Der Zauberlehrling" (Ο μαθητευόμενος μάγος), ποίημα

—μτφ. Θρασύβουλος Σταύρου (Νέα Εστία 1959 Β')

• 1797: "Die Braut von Korinth" (Η μνηστή της Κορίνθου), ποίημα
• 1798: Hermann und Dorothea (Χέρμαν και Δωροθέα), επικό ποίημα

—μτφ. Μίνα Ζωγράφου, (εκδ. "Κοροντζή-Ράπτη"), πεζή μετάφραση

—μτφ. Βασίλης Λαζανάς (εκδ.;, 1972)

• 1799: "Die erste Walpurgisnacht", (Η πρώτη βαλπουργία νύχτα), ποίημα

—μτφ.Θρασύβουλος Σταύρου (Νέα Εστία 1963 Α')

• 1803: The Natural Daughter (Η Νόθος Κόρη), δράμα
• 1808: Faust (Φάουστ), Α΄μέρος, δράμα

—μτφ. Κώστας Χατζόπουλος (εκδ. "Κλασσικά Παπύρου" και εκδ. "Βιβλιοπωλείο της Εστίας", 2001)

—μτφ. Ιωάννης Ν. Θεοδωρακόπουλος, μετάφρ. με αισθητική και φιλοσοφική ερμηνεία (εκδ. "Βιβλιοπωλείον της Εστίας", 2000)

—μτφ. Πέτρος Μάρκαρης (εκδ. "Γαβριηλίδης", 2009)

—μτφ. Ἰάνης Λὸ Σκόκκο (εκδ. "Αναγνωστίδης", 1977) (Ο Πρόλογος)

• 1809: Die Wahlverwandtschaften (Εκλεκτικές συγγένειες), μυθιστόρημα

—μτφ. Μίνα Ζωγράφου, (εκδ. "Κοροντζή-Ράπτη")

• 1810: Zur Farbenlehre (Περί των χρωμάτων), επιστημονική πραγματεία
• 1811–1830: Aus Meinem Leben: Dichtung und Wahrheit (Από την ζωή μου: Ποίηση και Αλήθεια), αυτοβιογραφικό έργο
• 1817: Italienische Reise (Ιταλικό ταξίδι), ημερολόγια

—μτφ. Γιώργος Δεπάστας (εκδ. "Ολκός", 2014), ISBN 978-960-8154-79-7

• 1819: Westöstlicher Diwan (Δυτικό-ανατολικό Ντιβάν), ποίηση κατά μίμησιν των μουσουλμάνων μυστικιστών
• 1821: Wilhelm Meisters Wanderjahre, oder Die Entsagenden (Τα χρόνια της περιπλάνησης του Βίλελμ Μάιστερ), μυθιστόρημα
• 1823: "Marienbader Elegie", (Η ελεγεία του Μαρίενμπαντ), ποίημα

—μτφ. Βασίλης Λαζανάς (Νέα Εστία 1975 Α')

• 1832: Faust" (Φάουστ), Β΄μέρος, δράμα

—μτφ. Δημήτριος Ι. Λάμψας (εκδ. "Δωδώνη")

—μτφ. Θρασύβουλος Σταύρου (έκδ. "Σχολή Μωραϊτη") (πράξη Γ΄: «Ελένη»)

—μτφ. Πέτρος Μάρκαρης (εκδ. "Γαβριηλίδης", 2009)

• 1833: Einzelnheiten, Maximen und Reflexionen" (Αφορισμοί και διαλογισμοί)

—μτφ. Ν.Μ. Σκουτερόπουλος, Κλάους Μπέτσεν (εκδ. "Στιγμή", 2007)

• Περί τέχνης μτφρ.-εισαγ. Βασίλης Τομανάς, εκδ. "Printa", Αθήνα 2006
• Υπάρχουν Όρια, μετάφρ. Γιώργος Δεπάστας, εκδ. "Ολκός", 1998
• Ο πενηντάρης, μετάφρ. Καίτη Οικονόμου, εκδ. "ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ", 2006
• Η Νουβέλα του Λιονταριού, μετάφρ. Μυρτώ Σταμιλιώτη, εκδ. "Μαΐστρος"

Βιβλιογραφία

• Ελένη Βαροπούλου: «Ζωγραφική, μεταμόρφωση, παντομίμα στο μονόδραμα Proserpina του Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε», στο: ΣΤΕΦΑΝΟΣ Tιμητική Προσφορά στον Bάλτερ Πούχνερ. Επιμέλεια Iωσήφ Βιβιλάκης, Αθήνα: Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, εκδ. Ergo 2007, σελ.159-165.
• Κανελλόπουλος, Παναγιώτης: Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος, τόμ. Α΄, εκδ. «Οι φίλοι του Βιβλίου», χ.χ, σελ.473-493
• Κεντρωτής, Γιώργος: «Το καλό και το κακό στον Φάουστ του Γκαίτε», περιοδικό Διαβάζω, τ. 154 (1986), σελ.27-35.
• Λάμπρου, Θανάσης: Κάτω απ' τον ανοιχτό ουρανό: Εισαγωγή στον Γκαίτε — Η τραγωδία του «Φάουστ» — Η αγαλλιαστική περιπλάνηση του Βίλχελμ Μάιστερ, εκδ. «Περισπωμένη», Αθήνα 2014, ISBN 978-618-80542-1-9

Γκαίτε, Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου (απόσπασμα)

12 Οκτωβρίου

Ο Όσσιαν παραμέρισε τον Όμηρο μέσα στην καρδιά μου. Τί κόσμος είναι αυτός στον οποίο με οδηγεί το υπέροχο τούτο πνεύμα! Να πορεύεσαι μέσα στα ρείκια, ενώ σφυρίζει γύρω σου η ανεμοθύελλα, που οδηγεί μέσα από ατμούς και ομίχλες τα πνεύματα των προγόνων στο θαμπό φως του φεγγαριού. Ν' ακούς να 'ρχονται απ' το βουνό, μέσα στο ρόχθο του χειμάρρου του δάσους, μισοσβησμένοι από τον άνεμο, οι στεναγμοί των πνευμάτων που κατοικούν στις σπηλιές τους και οι κραυγές της κόρης που θρηνεί μέχρι θανάτου γύρω απ' τις τέσσερις χορταριασμένες πέτρες κάτω από τις οποίες κείται, ευγενώς πεσών, ο αγαπημένος της. Όταν στη συνέχεια τον βρίσκω, τον γκριζομάλλη περιπλανώμενο βάρδο, που αναζητεί τα ίχνη των προγόνων του στην απέραντη στέπα κι αλίμονο βρίσκει μόνο τους τάφους τους και ύστερα κοιτάζει κλαίγοντας το προσφιλές άστρο της εσπέρας, που κρύβεται στην τρικυμισμένη θάλασσα, και οι παρελθόντες χρόνοι ζωντανεύουν στην ψυχή του ήρωα, όταν ακόμη η φιλική αχτίδα του επεσήμαινε τον κίνδυνο στους γενναίους και το φεγγάρι φώτιζε με τη λάμψη του το στεφανωμένο πλοίο τους που επέστρεφε νικηφόρο. Όταν διαβάζω στο μέτωπό του τη βαθιά θλίψη, όταν βλέπω τον τελευταίο μεγαλοπρεπή να έχει μείνει μόνος και να προχωρεί τρικλίζοντας και κατάκοπος προς τον τάφο και να αντλεί συνεχώς νέες, οδυνηρά φλεγόμενες χαρές από την αδύναμη παρουσία των σκιών των νεκρών του, και να κοιτάζει την κρύα γη και το ψηλό χορτάρι αναφωνώντας: «O ταξιδιώτης θα 'ρθει, θα 'ρθει εκείνος που με γνώρισε μέσα στην ομορφιά μου και θα ρωτήσει: "Πού είναι ο τραγουδιστής, ο άξιος γιος του Φίνγκαλ;" Το πόδι του θα περάσει πάνω απ' τον τάφο μου και μάταια θα μ' αναζητήσει πάνω στη γη». — Τότε, ω φίλε μου, θα 'θελα, όμοια με ευγενή υπασπιστή, να τραβήξω το σπαθί, να ελευθερώσω μεμιάς τον πρίγκιπά μου από το σπαρακτικό μαρτύριο ενός αργού θανάτου και ν' αφήσω την ψυχή μου ν' ακολουθήσει αυτόν τον απελευθερωμένο ημίθεο.

[πηγή: Γκαίτε, Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου, μτφ. Στέλλα Νικολούδη, Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 1994, σ. 191-192]

Τόλμα τις πύλες ν'ανοίξεις με ορμή,
που τις κοιτά κανείς μα δεν τις πλησιάζει,
ήρθε η ώρα να δείξεις με πυγμή,
πως ο άνθρωπος μπροστά στο θείο δε δειλιάζει.
Μην τρέμεις μπροστά στην σκοτεινή σπηλιά,
που σε κατάρα μετατρέπει την κάθε φαντασία,
μα να περνάς χωρίς να δίνεις σημασία,
από το στόμιο που ξερνά της κόλασης φωτιά -
με διαύγεια το βήμα να τολμήσεις
έστω και στο Μηδέν αν τερματίσεις.
(Φάουστ, 710-719)

Ανάλαφροι θα σηκωθούμε χωρίς καθυστερήσεις
σε συγχαίρω που αποφάσισες να ζήσεις.
(Μεφιστοφελής, 2071-2072)

Πράγματι, ο θεός δεν το επέτρεψε όμως ο Φάουστους το έκανε.
(Φάουστους, ε' πράξη, σκηνή β')