Κατερίνα Γώγου «Εμένα, οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά, εμένα, οι φίλες μου είναι σύρματα τεντωμένα»...

Η Κατερίνα Γώγου (Αθήνα 1 Ιουνίου 1940 - 3 Οκτωβρίου 1993) ήταν Ελληνίδα ποιήτρια και ηθοποιός. Ξεκίνησε από μικρή την καριέρα στην ηθοποιΐα αλλά αργότερα στράφηκε στην ποίηση.

Βιογραφία

Νεανικά χρόνια

Ξεκίνησε σε ηλικία μόλις 5 ετών να παίζει σε διάφορες παιδικές παραστάσεις, όπου την χαρακτήριζαν παιδί-θαύμα. Παρόλα αυτά, δεν πέρασε όμορφα παιδικά χρόνια, ελέω Κατοχής και Εμφυλίου Πολέμου. Στην εφηβεία της, η Κατερίνα έμενε με τον πατέρα της, ο οποίος ήταν πολύ αυστηρός απέναντι της, κατόπιν έμεινε με τη μητέρα της. Ο πατέρας της, πάντως, αν και αυστηρός, την υποστήριξε πραγματικά, στην επιθυμία της να ακολουθήσει την υποκριτική. Σπούδασε στη σχολή του Τάκη Μουζενίδη, η οποία εθεωρείτο μια από τις καλύτερες της εποχής. Παράλληλα τελείωσε και τη σχολή χορού Πράτσικα Ζουρούδη και Βαρούτη.

Καριέρα

Υποκριτική

Η Κατερίνα Γώγου πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο με τον θίασο Ντίνου Ηλιόπουλου, το 1961, στο έργο των Ευαγγελίδη - Μαρή «Ο Κύριος πέντε τοις εκατό». Οι περισσότερες ταινίες όπου συμμετείχε, ήταν παραγωγής Φίνος Φιλμ.

Ως ηθοποιός είναι γνωστή περισσότερο για δευτερεύοντες ρόλους, όπως στην ταινία το Ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο ή το Μια τρελή τρελή οικογένεια. Οι ρόλοι της συνήθως απεικόνιζαν αστείες και ανέμελες γυναίκες. Της έχει απονεμηθεί, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, το Βραβείο Α΄ Γυναικείου ρόλου, για την ταινία Το βαρύ πεπόνι.

Έκανε την πρώτη της κινηματογραφική εμφάνιση στην ταινία Ο Άλλος.

Ποίηση

Ως ποιήτρια, από την άλλη, είναι γνωστή για τον αντισυμβατικό και συνειρμικό τρόπο γραφής της, καθώς και τις αναρχικές της ιδέες. Οι στίχοι της ήταν γεμάτοι οργή και επαναστατικότητα.

Θάνατος

Το σκοτάδι της, ο ασυμβίβαστος χαρακτήρας της και η κλονισμένη ψυχολογία της την οδήγησαν, σε ηλικία μόλις 53 ετών, στην αυτοκτονία.

Φιλμογραφία

Πρωταγωνίστρια

Έτος	Τίτλος	Σκηνοθεσία
1977	Το βαρύ πεπόνι	Παύλος Τάσιος
1980	Παραγγελιά	Παύλος Τάσιος
1984	Όστρια, το τέλος του παιχνιδιού	Ανδρέας Θωμόπουλος

Υπόλοιπη φιλμογραφία

• Ο άλλος (1952)
• Το ξύλο βγήκε απ' τον Παράδεισο (1959) .... Λαζάρου, μαθήτρια
• Δράκουλας και Σια (1959)
• Άντρας είμαι και το κέφι μου θα κάνω (1960) .... μια φίλη
• Το παιδί της πιάτσας (1961) .... Λιλίκα
• Το έξυπνο πουλί (1961)... Μαρίνα Μανή
• Τα κοθώνια του θρανίου (1962)... Ριρή
• Του κουτρούλη ο γάμος (1962) .... Ματίνα
• Νόμος 4000 (1962) .... Κλειώ
• Οι γυναίκες θέλουν ξύλο (1962)
• Η ψεύτρα (1963) .... Ντόλυ
• Τα παλιόπαιδα (1963) .... Ρένα
• Παλληκαράκια της παντρειας (1963) ...... Δώρα
• Μεσάνυχτα στη βίλα Νέλη (1963)
• Ανήσυχα νιάτα (1963) .... Αγνή
• Γάμος αλά Ελληνικά (1964)
• Άπονη ζωή (1964) .... Λιλή
• Δεσποινίς διευθυντής (1964)... Ντιάνα, υπάλληλος λογιστηρίου
• Το κορίτσι της Κυριακής (1964)
• Κάλλιο πέντε και στο χέρι (1965) .... Μπέτυ Κωνσταντινέα
• Φτωχολογιά (1965)
• Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα (1965) .... Παγώνα
• Μια τρελή, τρελή οικογένεια (1965) .... Σίσσυ
• Ο τρελός τα 'χει τετρακόσια (1968)... Καίτη Λαμπρέτα
• Η ωραία του κουρέα (1969)... Άννα Ψαλίδα
• Η θυσία μιας γυναίκας (1969) .... Άννα
• Αγάπη για πάντα (1969)... Πένυ
• Οι Αριστόγατες (1970)... Τουλούζ (φωνή)
• Τρελά κορίτσια απίθανα αγόρια (1969) .... Χριστίνα
• Ρομπέν των δασών (1973)... Τσίφτης (φωνή)
• Τι έκανες στον πόλεμο, Θανάση; (1971)... Φρόσω Καραθανάση
• Υπέροχες νύφες, κορόιδα γαμπροί (1972) .... Μπουμπού
• Ναι μεν, αλλά... (1972) ... μια περαστική
• Το βαρύ... πεπόνι (1977) .... Τούλα
• 1922 (1978) .... θεατρίνα
• Παραγγελιά (1980) .... κατερίνα

Θέατρο

Έτος	Τίτλος
1950	Η νεράιδα του χιονιού
1959	Σαμπάνια και ρετσίνα
1962	Όμορφη πόλη
1963	Η κυρία έχει νεύρα
1977	Το φαγκότο
1978	Φιλουμένα Μαρτουράνο

Τηλεοπτικές σειρές

Έτος	Τίτλος	Κανάλι
1976	Λέσχη μυστηρίου 12.15 ακριβώς	ΕΡΤ ΕΡΤ

Βιβλία της Κατερίνας Γώγου

Εν ζωή

• Τρία κλικ αριστερά, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1η έκδοση 1978

Μεταφράστηκε στα Αγγλικά ("Three clicks left") από τον Jack Hirschman και κυκλοφόρησε στην Αμερική to 1983, από τις εκδόσεις "Night Horn Books" του San Francisco. (Night Horn Books, 495 Ellis Str., Box 1156, San Francisco, CA 94102)

• Ιδιώνυμο, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1η έκδοση 1980
• Το ξύλινο παλτό, Εκδόσεις Καστανιώτη, ISBN 960-03-0292-8, 1η έκδοση 1982
• Απόντες, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1η έκδοση 1986
• Ο μήνας των παγωμένων σταφυλιών, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1η έκδοση 1988
• Νόστος, Εκδόσεις Λιβάνη, 1η έκδοση 1990 - Εκδόσεις Καστανιώτη, 2η έκδοση 2004

Μεταθανάτιες κυκλοφορίες

• Με λένε Οδύσσεια, Εκδόσεις Καστανιώτη, ISBN 960-03-3227-4, 1η έκδοση 2002
• Νόστος, Εκδόσεις Καστανιώτη, ISBN 960-03-3796-9, Επανέκδοση 2004
• Τώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε, Εκδόσεις Καστανιώτη, ISBN 978-960-03-5988-6, Επανέκδοση 2015

Βιβλία για την Κατερίνα Γώγου

Βιργινία Σπυράτου: Κατερίνα Γώγου: Έρωτας Θανάτου, Εκδόσεις Βιβλιοπέλαγος, 1η έκδοση 2007

Δισκογραφία

Ποιήματα από ήδη εκδοθέντα βιβλία της χρησιμοποιήθηκαν στην ταινία του (πρώην συζύγου της) Παύλου Τάσσιου "Παραγγελιά" (με υπόθεση βασισμένη στην ιστορία του Νίκου Κοεμτζή). Η μουσική της ταινίας, που έγραψε ο (μετέπειτα διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος) Κυριάκος Σφέτσας και επένδυσε τα εν λόγω ποιήματα, κυκλοφόρησε σε δίσκο (ΕΜΙ-1981) με τίτλο "ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ". Λίγο μετά το θάνατό της η EMI-Minos κυκλοφόρησε το δίσκο "ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ" σε CD (remastered ADD) το 1995. Κυκλοφόρησε σε CD και το 2006 (σε περιορισμένα αντίτυπα) στη σειρά "Αποκλειστικές Επανεκδόσεις" των "Metropolis".

25 ΜΑΪΟΥ
Ένα πρωί θ' ανοίξω την πόρτα
και θα βγω στους δρόμους
όπως και χτες.
Και δεν θα συλλογιέμαι παρά
ένα κομμάτι από τον πατέρα
κι ένα κομμάτι από τη θάλασσα
-αυτά που μ' άφησαν-
και την πόλη. Την πόλη που τη σάπισαν.
Και τους φίλους μας που χάθηκαν.
Ένα πρωί θα ανοίξω την πόρτα
ίσα ολόισα στη φωτιά
και θα μπω όπως και χτες
φωνάζοντας "φασίστες!!"
στήνοντας οδοφράγματα και πετώντας πέτρες
μ' ένα κόκκινο λάβαρο
ψηλά να γυαλίζει στον ήλιο.
Θ' ανοίξω την πόρτα
και είναι -όχι πως φοβάμαι-
μα να, θέλω να σου πω, πως δεν πρόλαβα
και πως εσύ πρέπει να μάθεις
να μην κατεβαίνεις στο δρόμο
χωρίς όπλα όπως εγώ
- γιατί εγώ δεν πρόλαβα-
γιατί τότε θα χαθείς όπως και εγώ
"έτσι" "αόριστα"
σπασμένη σε κομματάκια
από θάλασσα, χρόνια παιδικά
και κόκκινα λάβαρα.
Ένα πρωί θ' ανοίξω την πόρτα
και θα χαθώ
με τ΄όνειρο της επανάστασης
μες την απέραντη μοναξιά
των δρόμων που θα καίγονται,
μες την απέραντη μοναξιά
των χάρτινων οδοφραγμάτων
με το χαρακτηρισμό -μην τους πιστέψεις!-
Προβοκάτορας.

---

Εμένα οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά
που κάνουν τραμπάλα στις ταράτσες ετοιμόρροπων σπιτιών
Εξάρχεια Πατήσια Μεταξουργείο Μέτς.
Κάνουν ότι λάχει.
Πλασιέ τσελεμεντέδων και εγκυκλοπαιδειών
φτιάχνουν δρόμους και ενώνουν έρημους
Διερμηνείς σε καμπαρέ της Ζήνωνος
επαγγελματίες επαναστάτες
παλιά τους στρίμωξαν και τα κατέβασαν
τώρα παίρνουν χάπια
και οινόπνευμα για να κοιμηθούν
αλλά βλέπουν όνειρα και δεν κοιμούνται.
Εμένα οι φίλοι μου είναι σύρματα τεντωμένα
στις ταράτσες παλιών σπιτιών
Εξάρχεια Βικτόρια Κουκάκι Γκύζη.
Πάνω τους έχετε καρφώσει εκατομμύρια σιδερένια μανταλάκια
Τις ενοχές σας αποφάσεις συνεδρίων
δανεικά φουστάνια
σημάδια από καύτρες περίεργες ημικρανίες
απειλητικές σιωπές κολπίτιδες
ερωτεύονται ομοφυλόφιλους
τριχομονάδες καθυστέρηση
το τηλέφωνο το τηλέφωνο το τηλέφωνο
σπασμένα γυαλιά το ασθενοφόρο κανείς.
Κάνουν ότι λάχει.
Όλο ταξιδεύουν οι φίλοι μου
γιατί δεν τους αφήσατε σπιθαμή για σπιθαμή
Όλοι οι φίλοι μου ζωγραφίζουνε με μαύρο χρώμα
γιατί τους ρημάξατε το κόκκινο
γράφουνε σε συνθηματική γλώσσα
γιατί η δικιά σας μόνο για γλείψιμο κάνει.
Οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά και σύρματα
στα χέρια σας. Στο λαιμό σας.
Οι φίλοι μου.

---

Εκείνο που φοβάμαι πιο πολύ
είναι μη γίνω "ποιητής"
Μην κλειστώ στο δωμάτιο
ν' αγναντεύω τη θάλασσα
κι απολησμονήσω.
Μην κλείσουνε τα ράμματα στις φλέβες μου
κι από θολές αναμνήσεις και ειδήσεις της ΕΡΤ
μαυρίζω χαρτιά και πλασάρω απόψεις.
Μη με αποδεχτεί η ράτσα που μας έλειωσε
για να με χρησιμοποιήσει.
Μη γίνουνε τα ουρλιαχτά μου μουρμούρισμα
για να κοιμίζω τους δικούς μου.
Μη μάθω μέτρο και τεχνική
και κλειστώ μέσα σε αυτά
για να με τραγουδήσουν.
Μην πάρω κιάλια για να φέρω πιο κοντά
τις δολιοφθορές που δεν θα παίρνω μέρος
μη με πιάσουν στην κούραση
παπάδες και ακαδημαϊκοί
και πουστέψω
Έχουν όλους τους τρόπους αυτοί
και την καθημερινότητα που συνηθίζεις
σκυλιά μας έχουν κάνει
να ντρεπόμαστε για την αργία
περήφανοι για την ανεργία
Έτσι είναι.
Μας περιμένουν στη γωνία
καλοί ψυχίατροι και κακοί αστυνόμοι.
Ο Μάρξ...
τον φοβάμαι
το μυαλό μου τον δρασκελάει και αυτόν
αυτοί οι αλήτες φταίνε
δεν μπορώ γαμώτο να τελειώσω αυτό το γραφτό
μπορεί...ε;...μίαν άλλη μέρα...

---

Σ' ΟΣΟΥΣ ΣΠΑΣΑΝΕ
Σ' ΟΣΟΥΣ ΚΡΑΤΑΝΕ
Κουρελιασμένοι απ' τ' αγριεμένα κύματα
πεταμένα υπολείμματα για πάντα από δω και μπρος
στο σκοτεινό θάλαμο της γης
με ισκιωμένο το μυαλό
απ' το ξέφρενο κυνηγητό
τις ασάλευτης πορείας των άστρων
οι τελευταίοι
απόθεσαν το κουρασμένο κεφάλι τους
θυσία
στην τελετουργία των ανεμοστρόβιλων καιρών.
Κι άνθρωποι δεν υπήρχανε.
κι ένα άσπρο χιόνι σιωπής
σκέπασε οριστικά τις βυθισμένες πόλεις...